เหนื่อยไหมพวกเรา: คำสาปความสำเร็จของเด็ก Gen Y

รูปจาก wired.com

ในขณะพักเที่ยงของวันทำงานธรรมดาวันหนึ่ง…

เป็นประจำที่เราจะเริ่มเอามือถูไถไปบนหน้าจอมือถืออันคุ้นเคย

ไอคนนี้ก็เพื่อนสมัยมัธยม เฮ้ยยมันดูดีขึ้นนะ เมื่อก่อนหน้าตาไม่ได้เป็นอย่างนี้

เลื่อนไปอีกไม่กี่ปาด…อ้าวเฮ้ยเพื่อนร่วมคลาสคนนี้ไปอยู่เมกาตั้งแต่เมื่อไหร่

ยังไม่จบ…เพื่อนร่วมภาควิชาคนที่เราเคยติวหนังสือให้ก่อนสอบเป็นประจำเพราะมันเกรดไม่ดี

มันกลับไปช่วยกิจการที่บ้าน ดูชีวิตดี อนาคตเรืองรอง

.

ใช่หรือไม่ว่าเราเคยเป็นแบบนี้ เราถามตัวเองว่าอะไรคือความสำเร็จ ชีวิตมีอะไรมากกว่านี้ไหม

อะไรที่มากกว่าการตอกบัตรเข้างานตอนเก้าโมงเช้าแล้วเลิกห้าโมงเย็น

อะไรที่ใกล้เคียงกับคำว่า ประสบความสำเร็จ

ไม่ต้องนั่งคิดเองเออเอง เพราะสถิติบอกกับเราว่าเด็กรุ่นใหม่ เด็ก Gen Y   ,  millenial กลุ่มคนที่เกิดระหว่างปีค.ศ. 1970 ถึง กลางๆ 1990

ล้วนมีพฤติกรรมที่แปลกแตกต่างจากคนรุ่นก่อนหน้าอย่างชัดเจน ไม่ปฎิเสธว่าคนรุ่นไหนๆ ก็ต้องการความสำเร็จ แต่ไม่มีช่วงเวลาใดมาก่อนในประวัติศาสตร์มนุษย์ที่หนุ่มสาวคาดหวังความสำเร็จที่ง่ายและเร็วเท่ากับยุคนี้อีกแล้ว นี่ยังไม่นับรวมถึงการตั้งคำถามว่า ความสำเร็จคืออะไร แล้วความสำเร็จของแต่ละคน นิยามของมันจำเป็นต้องเหมือนกันหรือไม่

.

ที่ใดมีความคาดหวังที่นั่นมีทุกข์

นักปราชญ์ร่วมสมัยชาวอินเดียนาม OSHO  เคยกล่าวไว้อย่างน่าคิดว่า ‘อย่าได้ไล่ตามความสุข แต่จงมองให้เห็นว่าความสุขไม่ต่างจากสิ่งอื่นๆที่เป็นทวิภาวะ’

มีตะวันตก มีตะวันออก

มีแสง มีเงา

มีเกิด มีตาย

ในทารกมีความแก่ชราที่รอคอยการเผยตัวเมื่อเวลามาถึง

แต่ด้วยสายตาที่คับแคบของคนเราอาจทำให้มองเห็นความจริงเพียงด้านเดียว

และเมื่อใดที่เรามีความสุขจากสิ่งใดมา…ถึงที่สุดแล้วความสุขนั้นอาจเป็นรากของความทุกข์ในภายหลังได้หากเราไปยึดติดกับมัน

และสำหรับยอดเขาแห่งความสำเร็จที่ทุกคนมุ่งหวังล่ะ…เมื่อไปถึงแล้วเราจะทำอะไรต่อ

ไม่ต้องบอกก็รู้ว่า…ก็แค่หาเขาลูกต่อไปเพื่อปีนอยู่เรื่อยไปยังไงล่ะ

สมการความสุขอย่างง่าย

happiness=reality-expectation

จากสมการถ้าไม่คาดหวัง ก็จะไม่ผิดหวัง…และถ้ายิ่งหวังมาก แต่ความจริงไม่เป็นดังหวัง เราก็จะไม่มีความสุข

เราคงได้ยินประโยคนี้มาบ่อย แต่ในฐานะปุถุชนทั่วไปอย่างเรา คงเป็นเรื่องยากที่จะไม่คาดหวังหรือวาดฝันกับสิ่งใดเลย และนั่นทำให้หลายๆครั้ง (สิ่งที่ดูเหมือน) ความสำเร็จของคนรอบตัว กลับทำให้เราเป็นทุกข์ คล้ายเป็นสิ่งตอกยํ้าว่าเราน่าจะทำได้ดีกว่านี้ หากไตร่ตรองดีๆ เราจะพบว่ามีสามปัจจัยหลักที่ดูจะเกี่ยวข้องและเป็นคำอธิบายว่าทำไม gen y  ที่แสวงหาความสำเร็จอย่างบ้าคลั่ง แถมยังอยากไปถึงตั้วแต่อายุยังน้อย แต่ลึกๆเรายังรู้สึกว่าเรายังไม่ดีพอ

1.การเลี้ยงดู: เราถูกเลี้ยงดูจากคุณพ่อคุณแม่ Gen X ที่ถูกเลี้ยงดูจากคุณปู่คุณย่า Baby Boomer ยุคสงครามโลก ซึ่งมีค่านิยมในการทำงานหนักและมุ่งสู่ความสำเร็จ จนมาพร้อมกับการกระเพื่อมออกของคนชั้นกลางจำนวนมาก สิ่งที่ตามมาคือเด็กที่ถูกปลูกฝังว่าทุกอย่างเป็นไปได้ซึ่งไม่แปลกที่พวกเขาคิดเช่นนั้นเพราะปรากฎการณ์การเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างมากในช่วงนั้นทำให้พ่อแม่ Gen x เติบโตขึ้นจากความขยันและทำงานหนักและได้ประสบความสำเร็จ(อย่างน้อยก็ทางการเงิน) อย่างไม่คิดฝันว่าจะทำได้มาก่อนเมื่อเทียบกับพ่อแม่ Baby Boomer ของพวกเขาที่ต้องเผชิญกับความผันผวนของเศรษฐกิจหลังสงคราม

และแล้วสิ่งเหล่านี้ก็ส่งผลให้คำพูดกรอกหูว่า ‘you are special’ ตกทอดมายังคน Gen Y  และเราเชื่อในสิ่งที่พ่อแม่บอกว่าเราเป็นซะด้วย

2.ยุคสมัยและเทคโนโลยี: ไม่เคยมีช่วงไหนในประวัติศาสตร์มนุษย์ที่เราจะมีตัวเลือกมากมายเท่าตอนนี้ มีงานศึกษาว่าคนยุคก่อนเลือกคู่เพื่อลงหลักปักฐานสร้างครอบครัวจากคนที่อยู่ในละแวกบ้าน…แต่ตอนนี้เราพอจะจินตนาการออกไหมว่าเราชอบคนแถวบ้านที่เติบโตมาด้วยกัน ? นั่นคือคำตอบว่าทำไมแอพหาคู่ถึงได้เยอะแยะมากมาย เพียงแค่ปัดซ้ายปัดขวา ถ้าไม่ดีก็หาใหม่ ความคาดหวังเราสูงขึ้นอย่างไม่เคยเป็นมาก่อนเพราะ “เราเลือกได้” นั่นเอง

ความสะดวกสบายที่พร้อมพรั่งกับตัวเลือกที่มากมาย หล่อหลอมให้บางครั้งพวกเราก็ความอดทนตํ่าไปหน่อย และเริ่มแสวงหาสิ่งที่เรียกว่า ‘instant gratification’ หรือแปลเป็นไทยว่า ‘ความสุขสมแบบเร่งด่วน’ 

เมื่อเราผิดหวังจากเรื่องยากๆในชีวิต เรามุ่งหาอะไรที่มันฟินได้ง่ายๆ อย่างการเห็นยอดไลค์ อย่างอาหารขยะ ซึ่งมันจะไม่เป็นปัญหาะไรเลยถ้านิสัยเหล่านี้ไม่ลุกลามมาด้านอื่นในชีวิตอย่างการงานอาชีพ (อายุการทำงานเฉลี่ยของเด็กรุ่นใหม่สั้นลงทุกปี) ที่ต้องอาศัย a years of fucking hard work to make a real different. บางครั้งอาจหมายถึง sweat, pain, diappointment หลายๆครั้งเมื่อถามว่าทำไมถึงออกจากงาน คุณจะได้ยินคำว่า ‘i want to make an impact’

เช่นกันกับเสียงบ่นเล่าอ้างว่าเด็กสมัยนี้ไม่อดทน มีปัญหานิดหน่อยก็ลาออก ซึ่งสถิติก็บ่งบอกเช่นนั้นจริงๆ

3.โซเชียลมีเดีย: โซเชียลเปรียบเหมือนเวทีที่เราเป็นผู้กำหนดการแสดงที่หาได้สะท้อนความเป็นจริง จึงเป็นเรื่องธรรมดาที่เราจะเลือกเปิดเผยเฉพาะโมเม้นทางบวกมากกว่าทางลบให้คนอื่นเห็น…เพื่อนเค้าไปถึงไหนกันหมดแล้ว ทำไมถึงปีนเขาไม่เก่งเหมือนใครเขากันนะ เรามองผู้อื่นแล้วกลับมามองตัวเอง ซึ่งมีงานวิจัยจำนวนมากบอกกับเราว่าการเล่นโซเชียลมากไปสามารถทำให้เราไม่มีความสุขได้เลยทีเดียว

เมื่อขมวดปมทั้งหมด มันหมายความว่าอย่างไร

สามารถสรุปได้ในรูปเดียวด้านล่างนี้…

เราถูกบอกว่าเราพิเศษ…และทุกๆ คนก็ถูกบอกเช่นนั้น

เราวาดฝันในวัยเด็กว่าเราสามารถได้ทุกสิ่งและเป็นได้ทุกอย่างที่เราต้องการ…เพื่อมารู้สึกอกหักเมื่อเข้าสู่ตลาดแรงงาน

เมื่อสายตาล้าและเคร่งเครียด เราเหม่อมองไปในโซเชียล

เราคิดว่าทุกคนก้าวหน้าไปมากมาย และทิ้งเราไว้ข้างหลังอยู่คนเดียว

ทั้งๆที่ความจริงพวกเขาเพียงแสดงด้านบวกผ่านโซเชียล…การเปรียบเทียบจึงทำให้เรารู้สึกด้อยและไม่เคยพอใจในตนเอง

เราอยู่ในยุคที่มีทางเลือกหลายหลาก…แต่ความสำเร็จยังคงต้องการการลงแรงและทำงานหนัก

เราเจอค่านิยม ‘รีบสำเร็จ’ แต่เราตอบไม่ได้ว่าเมื่อเราสำเร็จแล้วจะยังไงต่อ

เราแข่งกันเป็นวัยรุ่นพันล้าน ทั้งที่ๆ การสร้างสิ่งยิ่งใหญ่และมีคุณค่าต้องใช้เวลา  connection และ ประสบการณ์

การแพทย์รุดหน้าและเราอาจมีชีวิตเป็นร้อยปีๆ แต่เราแข่งกันประสบความสำเร็จกันก่อนอายุ 30

เราพร้อมจะ ‘วิ่งตามความฝัน’ แต่เราไม่เคย ‘ตรวจสอบความฝัน’

ในโลกทุนนิยม มีโลกการตลาด…และการตลาดไม่ได้ขายของ ทว่าขายอัตลักษณ์

เราอยากสำเร็จ รีบสำเร็จ และถูกทำให้อยากสำเร็จในมุมเดียวกันไปหมด

ด้วยสิ่งที่เขาว่ากันว่า ‘นี่คือความสำเร็จ’…ไม่ต่างจากอเมริกาที่มี American dream ในยุคสมัยหนึ่ง

ยอดเขาแห่งความสำเร็จ…ยอดเขาที่ไม่มีใครเหมือน

ก่อนจะนิยามความสำเร็จของตัวเอง… ผมอยากจะให้ผู้อ่านลองอ่านงานเขียนชิ้นสั้นๆ ของผมเองที่เคยบันทึกไว้ในช่วงเวลาที่เหมาะสมที่สุด นั่นคือก่อนเรียนจบและเข้าตลาดแรงงาน….สิ่งเหล่านี้อาจจะไม่ใช่คำตอบสุดท้ายสำหรับใคร แต่ก็ถือว่ามันมี message บางอย่างให้ได้ฉุกคิดถึงนิยามความสำเร็จของแต่ละคน